Als mensen op eigen initiatief samen iets organiseren en beheren dan heet dat commoning. Economen als Kate Raworth en nobelprijswinnaar Elinor Ostrom stellen dat de commonsbenadering een cruciale rol moet spelen bij de ontwikkeling van economie en stad. Hoe doen we dat in Den Haag?
In Den Haag zijn veel voorbeelden te vinden van mensen die zelf hun woningen, werkruimtes, energie, zorg, vervoer of voedsel regelen. Denk aan (onder andere) Lekker Nassûh, Spinozahof, de Groene Regentes, de Besturing en de Waterspin, Coper Deelt, Woonvereniging Roggeveenstraat, Groene Mient, ‘Hart van Mariahoeve’, Moerwijk Coöperatie, Warm in de Wijk, de Natuurlijke Stad, Stadouders, Lange Beesten Energiek. In een ‘common’ (in het Nederlands: ‘meent’) bepalen de deelnemers zelf de regels en de ‘winst’ komt toe aan alle betrokkenen. De meent is een oude naam voor gemeenschappelijk goed en het gezamenlijk beheer daarvan. Deze benadering staat centraal in de opkomende coöperatieve beweging, die streeft naar een eerlijke en duurzame samenleving waarin creativiteit, innovatiedrift en productiviteit bijdragen aan waarde-creatie in de stad. Dat bewoners op deze wijze samen veel nieuwe harde èn zachte, economische én sociale waarde kunnen creëren blijkt bijvoorbeeld uit recente voorbeelden in Barcelona, Amsterdam, Antwerpen en Gent.
Een aantal Haagse actievelingen uit deze organisaties heeft zich sinds 2019 verenigd onder de noemer CommonsLab Den Haag. Wij willen Haagse initiatieven op het gebied van ‘commoning’ (op gebied van energie, warmte, autodelen, voedsel, zorg, wonen, etc.) versterken door deze activiteiten beter zichtbaar te maken, hun gemeenschappelijk belang te laten zien, ze met elkaar te verbinden en door lessen van elkaar te leren middels kennis-uitwisseling.
In het afgelopen decennium deden zich allerlei gelijktijdige factoren voor waardoor ‘de commons’ zich duidelijker manifesteerden in steden. Allereerst leidde de financiële crisis van 2008 en de nasleep daarvan tot talloze initiatieven die zelf aan de slag gingen om welzijn te creëren. Daarbij groeit de behoefte van burgers om zichzelf te organiseren. Zij kunnen daarvoor samen steeds vaker voldoende kennis bij elkaar brengen. De opkomst van nieuwe digitale technologie en social media stelt in staat stelt tot het vrijwel kosteloos delen van kennis. Ook speelt de stad (in verhouding tot het nationale bestuur) een steeds grotere rol bij de grote vraagstukken als duurzaamheid, armoede en veiligheid. Dat burgers zich organiseren is daarbij een belangrijke steun.
De commons zijn steeds meer een volwaardige partner van overheden en private partijen. Dat komt de stedelijke ontwikkeling ten goede.